Dom

Gregor Thum, o którym już wspominałam, w swojej książce o Wrocławiu tuż po zakończeniu wojny wiele razy cytuje pamiętnik Joanny Konopińskiej. Zacytuję za nim i ja - fragment z października 1945:

"Siedzę teraz przy biurku i spisuję moje wrażenia, choć pewnie lepiej byłoby zabrać się do urządzania mieszkania. Żeby tak można było wysprzątać i wymieść z domu tę obcość, tę niemczyznę wyzierającą z każdego kąta. Zamiast pisać, powinnam biegać po mieszkaniu ze szczotką i ścierką. Obecnie na każdym kroku napotykam na przedmioty należące do kogoś innego, świadczące o czyimś życiu, o którym nic nie wiem, o ludziach, którzy ten dom budowali, tutaj mieszkali, a teraz być może już nie żyją. I jak tu zaczynać nowe życie? Nie, nie wyobrażam sobie, abym kiedykolwiek mogła powiedzieć, że to jest mój dom."













Siostra mojej prababci wprowadziła się do domu, w którym było WSZYSTKO jakby nigdy nic. To bardzo dziwne; Thum opisuje wielokrotne pożary, szabrownictwo w celach wzbogacenia się lub ratowania życia (żywność, garnki, ciepłe ubrania), celowe niszczenie mienia przez obłąkane komanda oblężonego Wrocławia i inne takie. W mieszkaniu, o którym piszę, nic z tego się nie stało. Podobno na podłodze były ślady pakowania się w pośpiechu, ale nawet nie można tego było nazwać bałaganem.
Nie posprzątała tam tak, jak chce to zrobić autorka pamiętnika, bo wiele lat później jako dziecko siadywałam tam na słodkim, poniemieckim stołeczku, dostawałam chleb z miodem i masłem z wielkiego, poniemieckiego kredensu, smarowany w właśnie takiej, lwowskiej, kolejności - piłam z poniemieckich filiżanek, zaglądałam ciotce w poniemieckie szafy - a tam wisiały lwowskie futra - nie zbliżalam się na bliżej niż metr do poniemieckiej, przeszklonej szafki z wyeksponowanym szkłem - bo można stłuc - spałam czasem w cudownym, poniemieckim łóżku, nieprawdopodobnie dębowym, jak jakiś drewniany korab. W ogóle słowo "poniemiecki" było słowem - kluczem i oznaczało (w takiej właśnie kolejności): bezpieczny, duży, przyjazny, rozleniwiony słońcem, o dobrej jakości (! ), w dobrym guście, w ciemno akceptowany.

Gdzieś spod tych znaczeń wygrzebało się słowo-esencja powyższych: mój.

I pomyśleć, że u podstaw mojej sielanki było pozbawienie kogoś mienia.

Zjawisko przedziwnego zaakceptowania -takiego na granicy uwielbienia i gloryfikacji - przedwojennego Wrocławia dopadło nie tylko mnie. Miła ta dolegliwość dotyczy ogólnie pokolenia wnuków przesiedleńców i doczekała się konferencji naukowej. Jest to dla mnie jakiś ewenement psychologiczny, dla patrzących z zewnątrz - niezrozumiałe i często nieomal potępiane dziwactwo. Cieszę się jednak, że należę do tych stukniętych - mamy za swoją stukniętość co najmniej dwa bonusy: żyjemy sobie trochę w dwóch czasach, co jest ciekawe i pobudza intelekt, a miłość nasza wytwarza oczywiste, nie wymagające wyartykułowania porozumienie. Rozpoznajemy się w półsłowie, rzuconej jak oczywistość dawnej nazwie, w stwierdzeniu: muszę zrobić zdjęcia temu i temu obiektowi.
Nie pytajcie, o co w tym chodzi, bo nie mam pojęcia - jedynie w tym uczestniczę. Polecam, zapraszam.